ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

 

Τι ορίζουμε ως Σακχαρώδη Διαβήτη;

Σαν σακχαρώδη διαβήτη ορίζουμε μια σειρά παθολογικών διαταραχών που σαν κοινό άξονα έχουν την διαταραχή στον μεταβολισμό των υδατανθράκων. Για να το απλοποιήσουμε θα πρέπει να δεχθούμε ότι η γλυκόζη στο αίμα, ως ένας απλός υδατάνθρακας, αποτελεί την ενεργειακή πηγή (την “καύσιμη” ύλη) όλων των κυττάρων του σώματός μας για να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους. Εάν στον οργανισμό δημιουργηθούν προβλήματα που έχουν να κάνουν με τη διάθεση και την χρησιμοποίηση της γλυκόζης, τότε ξεκινούν προβλήματα που σχετίζονται με την παραγωγή και χρησιμοποίηση της ενέργειας, αλλά και δομικές βλάβες τόσο σε ιστικούς σχηματισμούς όσο και σε όργανα. Κοινός παρονομαστής η παρουσία στο αίμα υψηλότερων των φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης, με αποτέλεσμα ο διαβήτης να είναι το σύνδρομο που ανεξαρτήτως αιτίου να χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία.

 

Η θέση και ο ρόλος της γλυκόζης στον οργανισμό

• Η γλυκόζη στο αίμα προέρχεται από την τροφή ή “κατασκευάζεται” από τον οργανισμό μας στο ήπαρ.
• Το ήπαρ όχι μόνο παρασκευάζει αλλά και αποθηκεύει στα κύτταρά του γλυκόζη με τη μορφή του γλυκογόνου. Όταν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος είναι χαμηλά, επειδή έχουμε αρκετές ώρες να λάβουμε τροφή, τότε το ήπαρ διασπά το αποθηκευμένο γλυκογόνο και παρέχει στην κυκλοφορία γλυκόζη με στόχο να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού.
• Η γλυκόζη που απορροφάται από το λεπτό έντερο ή απελευθερώνεται στις ηπατικές φλέβες, φθάνει με την αιματική κυκλοφορία και μπαίνει μέσα σε κάθε κύτταρο του σώματος, για να παραχθεί η ενέργεια που απαιτείται, με την βοήθεια της ινσουλίνης.

 

Η θέση και ο ρόλος της ινσουλίνης στον οργανισμό

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας, ένα όργανο που βρίσκεται στην κοιλιά, κάτω και πίσω από το στομάχι.

• Το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη στην αιματική κυκλοφορία
• Η ινσουλίνη φθάνει με το αίμα σε κάθε κύτταρο και διευκολύνει την είσοδο της γλυκόζης μέσα σε αυτά, οπότε μειώνονται και τα επίπεδά της γλυκόζης στο αίμα
• Όταν πέφτουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, τότε αυτόματα σταματά και η παραγωγή και έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας.

 

Ποιοί είναι οι τύποι του διαβήτη.

Ο διαβήτης είναι ένα χρόνιο σύνδρομο και στην πλειονότητά του (95%) αποτελούν οι διαταραχές που σχετίζονται με τα αίτια του τύπου 2 σακχαρώδη διαβήτη. Αυτός ο τύπος διαβήτη σχετίζεται με την παχυσαρκία, την διατροφή και τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα.

Ο τύπου 1 είναι μια αυτοάνοσος κατάσταση που προκαλεί την ολοκληρωτική καταστροφή των ινσουλινοπαραγωγών β-κυττάρων, με αποτέλεσμα να είναι απολύτως απαραίτητη η εξωγενής χορήγηση ινσουλίνης ως η μόνη θεραπευτική μέθοδος.

Ως διαβήτη της κύησης δεν εννοούμε τον προϋπάρχοντα διαβήτη αλλά την εμφάνιση για πρώτη φορά παθολογικών επιπέδων γλυκόζης κατά την κύηση που συνήθως εξαφανίζονται μετά τον τοκετό.

Τέλος υπάρχουν πιο σπάνιοι τύποι διαβήτη όπως ο δευτεροπαθής (καταστροφή λόγω παγκρεατίτιδας ή χειρουργική αφαίρεση του παγκρέατος λόγω κακοήθειας για παράδειγμα), φαρμακευτικός στα πλαίσια ειδικής θεραπείας (κορτιζόνη), σε παρουσία ενδοκρινοπάθειας (Cushing) ή ακόμα πιο σπάνια αυτός που οφείλεται σε διάφορα κληρονομούμενα ή συγγενή σύνδρομα.

 

Πόσο συχνός είναι ο διαβήτης στην Ελλάδα;

Δεν υπάρχουν μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες στην Ελληνική επικράτεια αλλά μια σειρά πολλών μικρών μελετών συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι περίπου ο ένας στους 10 συμπολίτες μας παρουσιάζει τύπου 2 διαβήτη. Για τον τύπο 1 η Ελλάδα ως μεσογειακή Χώρα δεν ανήκει στις περιοχές υψηλού κινδύνου και τα ποσοστά κυμαίνονται γύρω στις 10 περιπτώσεις κάθε 100.000 γεννήσεις. Τα ποσοστά με παιδιά και εφήβους που παρουσιάζουν τύπου 2 διαβήτη είναι ακόμα χαμηλά αλλά αναμένεται να αυξηθούν λόγω του ότι έχουμε τα πρωτεία στα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ευρώπη. Οι περιπτώσεις του διαβήτη κύησης είναι σε άνοδο και αφορούν το 5-10% των κυήσεων.

 

Ποιά είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;

Το είδος των συμπτωμάτων συσχετίζεται με το ύψος των παθολογικών επιπέδων σακχάρου αίματος. Στον προδιαβήτη και τα πρώτα στάδια του διαβήτη τύπου 2 μπορεί τα συμπτώματα να περνούν απαρατήρητα, ενώ αντίθετα στον τύπο 1 εμφανίζονται απότομα και προλέγουν σημαντική επικινδυνότητα. Μερικά από αυτά είναι:

• Αίσθημα δίψας
• Συχνουρία
• Αίσθημα πείνας
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Κετόνες στα ούρα
• Κόπωση
• Ευερεθιστότητα
• Θόλωση όρασης
• Αργή επούλωση δερματικών βλαβών
• Συχνές υποτροπιάζουσες λοιμώξεις (πιο συχνά του ουροποιογεννητικού συστήματος και ουλίτιδες)

Αν και ο τύπου 1 διαβήτης μπορεί να εμφανισθεί σε οιαδήποτε ηλικία εν τούτοις η πιο συχνή του εμφάνιση παρουσιάζεται στο στάδιο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας. Ο τύπου 2 εμφανίζεται πλέον ακόμα και στην παιδική ηλικία λόγω της αύξησης της συχνότητας της παιδικής παχυσαρκίας αλλά εξακολουθεί να διαγιγνώσκεται στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων μετά την ηλικία των 40 ετών. Η παρουσία των κετονών στο αίμα και στα ουρά, που είναι προϊόντα που προκύπτουν από την αποδόμηση των μυϊκών ινών του οργανισμού, συνδέεται με την παντελή έλλειψη ινσουλίνης και ως εκ τούτου συσχετίζεται με τον τύπο 1 διαβήτη.

 

Ποιές είναι οι αιτίες εμφάνισης διαβήτη:

 

Τύπου 1 διαβήτης

Η ακριβής αιτία εμφάνισης παραμένει άγνωστη. Αυτό που όμως γνωρίζουμε είναι το γεγονός ότι, ενώ το ανοσοποιητικό μας σύστημα που η κύρια δραστηριότητά του είναι να κινητοποιείται και να καταπολεμά επικίνδυνα μικρόβια και ιούς, ξαφνικά “επιτίθεται” και καταστρέφει τα ινσουλινοπαραγωγά β-κύτταρα του παγκρέατος που οδηγεί σταδιακά στην ολοκληρωτική αδυναμία παραγωγής και διάθεσης ινσουλίνης στον οργανισμό. Αφού πλέον δεν υπάρχει ινσουλίνη να διευκολύνει την είσοδο της γλυκόζης στα κύτταρα τα επίπεδα ανέρχονται στην κυκλοφορία σε παθολογικά επίπεδα και τα κύτταρα “διψούν” για ενέργεια. Οι παράγοντες που οδηγούν στην ανεπιθύμητη και καταστροφική πυροδότηση του ανοσοποιητικού συστήματος σε βάρος του παγκρέατος φαίνεται να είναι τόσο γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί. Ο μητρικός θηλασμός για παράδειγμα αποτελεί ασπίδα στην εμφάνιση διαβήτη, αλλά και συνεχώς ανακαλύπτονται και ενοχοποιούνται νέοι τροποιητικοί παράγοντες του ανοσολογικού συστήματος.

Παράγοντες κινδύνου

• Συγκεκριμένες ιώσεις (π.χ. coxsackie)
• Παρουσία αυτοαντισωμάτων διαβήτη
• Χαμηλή πρόσληψη βιταμίνης D,
• Έλλειψη μητρικού θηλασμού
• Εθνικότητα

 

Τύπου 2 διαβήτης

Στον τύπο 2 διαβήτη συμβαίνουν συμμετοχικά 2 παθολογικοί μηχανισμοί, αφενός τα κύτταρα αντιστέκονται στη δράση της ινσουλίνης και αφετέρου το πάγκρεας αδυνατεί να παράγει τις απαιτούμενες ποσότητες ινσουλίνης, που αυξάνονται μάλιστα λόγω της αντίστασης στη δραστικότητά της. Η διπλή αυτή διαταραχή έχει σαν αποτέλεσμα να μη διευκολύνεται η είσοδος της γλυκόζης στα κύτταρα και έτσι να αθροίζεται στο αίμα φθάνοντας σε παθολογικά επίπεδα.

Η ακριβής αιτία του φαινομένου παραμένει άγνωστη εντούτοις μια σειρά γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων παίζουν ρόλο συνεργικά στην εμφάνιση αυτού του τύπου του διαβήτη. Για παράδειγμα η παχυσαρκία συσχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με την ανάπτυξη τύπου 2 διαβήτη, αλλά δεν σημαίνει ότι κάθε υπέρβαρος θα εμφανίσει σίγουρα διαβήτη.

Παράγοντες κινδύνου

• Το βάρος του σώματος και ειδικότερα η λιπώδης μάζα του σώματος που όσο μεγαλύτερη τόσο πιο αυξημένη παρουσιάζεται η αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα που εκτός από την επίδραση της στο βάρος έχει άμεση σχέση με τα κυκλοφορούντα επίπεδα γλυκόζης επειδή χρησιμοποιείται σαν “καύσιμο” για το μυϊκό σύστημα αλλά και γιατί η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία των κυττάρων στη δράση της ινσουλίνης.
• Το οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή αν υπάρχουν συγγενείς α’ και β΄ βαθμού με διαβήτη αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανισθεί διαβήτης.
• Η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη αυξάνεται με την ηλικία. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί με τα χρόνια μειώνεται τόσο η φυσική δραστηριότητα όσο και η μυϊκή μάζα, οπότε αυξάνεται ο βαθμός αντίστασης στη δράση της ινσουλίνης. Δυσοίωνη όμως φαίνεται η προοπτική να αυξηθούν δραματικά τα ποσοστά εμφάνισης τύπου 2 διαβήτη στην παιδική, εφηβική και νεανική ηλικία λόγω της επιδημίας της παχυσαρκίας όπου δυστυχώς η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια μεταξύ όλων των Ευρωπαϊκών Χωρών.
• Εάν είχε αναπτυχθεί διαβήτης κατά την κύηση, η πιθανότητα εμφάνισης τύπου 2 διαβήτη κάποια στιγμή αργότερα αυξάνεται σημαντικά.  Κινδυνεύουν επίσης οι μητέρες που γέννησαν παιδιά με βάρος γέννησης μεγαλύτερο των 4 κιλών.
• Η παρουσία του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών που χαρακτηρίζεται από διαταραχές της εμμήνου ρύσης, παχυσαρκία, και υπερτρίχωση, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη
• Η παρουσία υπέρτασης με τιμές μεγαλύτερες των 140/90 mmHg σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη.
• Η παρουσία δυσλιπιδαιμίας με υψηλά επίπεδα LDL-χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων σε συνδυασμό με χαμηλά της “καλής” HDL-χοληστερόλης αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης τύπου 2 διαβήτη.

 

Ποιές είναι οι χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη;

Οι χρόνιες επιπλοκές αναπτύσσονται βραδέως, οπότε η διάρκεια του διαβήτη και μάλιστα εκείνη του αρρύθμιστου διαβήτη με τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης αίματος συσχετίζεται με την ταχύτητα εμφάνισης και την βαρύτητα των επιπλοκών.

• Ο διαβήτης αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο ανάπτυξης διαφόρων καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως τη στεφανιαία νόσος, το έμφραγμα, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και τη περιφερική αγγειοπάθεια, γιατί προάγει την αθηρωμάτωση των αγγείων.
• Η χρόνια υπεργλυκαιμία καταστρέφει τα μικρά αγγεία που τροφοδοτούν με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά τις νευρικές ίνες ιδιαίτερα στα άκρα.  Η δυσλειτουργία των νεύρων που εξελίσσεται σε νευροπάθεια  προκαλεί στον διαβητικό ένα αίσθημα καυσαλγίας, μουδιάσματα και τσιμπήματα που αρχικά εντοπίζονται στα δάκτυλα των ποδιών και στη συνέχεια επεκτείνονται προς τα πάνω. Στα τελικά στάδια χάνεται και η αισθητικότητα της αφής, του θερμού ψυχρού καθώς και του πόνου από τραυματισμούς. Εάν αναπτυχθούν ανάλογες βλάβες στο αυτόνομο νευρικό σύστημα τότε εμφανίζεται δυσπεψία, φουσκώματα, ναυτία, έμετος, διάρροια, δυσκοιλιότητα, αρρυθμίες και   στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.
• Ο νεφρός αποτελείται από εκατομμύρια μικρά αγγεία και σωληνάρια που διηθούν το αίμα και απομακρύνουν από τον οργανισμό την πλειονότητα των μη χρήσιμων ουσιών. Ο αρρύθμιστος διαβήτης στο μάκρος του χρόνου καταστρέφει αυτό το σύστημα οδηγώντας σε νεφρική ανεπάρκεια που μπορεί να φτάσει μέχρι και τελικού σταδίου όπου για την επιβίωση απαιτείται η σύνδεση του διαβητικού με τον τεχνητό νεφρό ημέρα παρ’ ημέρα ή οδηγείται σε μεταμόσχευση νεφρού.
• Ο διαβήτης καταστρέφοντας τα μικρά αγγεία στους οφθαλμούς προκαλεί αμφιβληστροειδοπάθεια που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε τύφλωση. Επίσης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καταρράκτη και γλαυκώματος.
• Ο συνδυασμός εμφάνισης διαβητικής νευροπάθεια με την ανεπαρκή αιμάτωση των κάτω άκρων λόγω αγγειοπάθειας, οδηγεί στην κλινική οντότητα του “διαβητικού ποδιού”. Μικροτραύματα και δερματικές λοιμώξεις μπορεί κάτω από αυτές τις δυσμενείς συνθήκες να επεκταθούν και να αναπτυχθεί οστεομυελίτιδα και γάγγραινα που απαιτεί ακρωτηριασμό του άκρου.

• Ο τύπος 2 διαβήτη όταν είναι αρρύθμιστος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Alzheimer’s.

 

 

Ποιές είναι οι άμεσες επιπλοκές του διαβήτη;

• Τα επίπεδα σακχάρου αίματος μπορεί να ανέβουν (υπεργλυκαιμία) από ποίκιλα αίτια, όπως λόγω αυξημένης πρόσληψης τροφής, μια λοίμωξης, μιας  ανεπαρκούς αντιδιαβητικής θεραπείας ή με τη μη συμμόρφωση στην προταθείσα αγωγή. Τα συμπτώματα που συνοδεύουν την υπεργλυκαιμία είναι  συχνουρία, αίσθημα δίψας, αφυδάτωση, θόλωση της όρασης κόπωση και ναυτία.
• Η διαβητική κετοξέωση που χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα κετονών στο αίμα και στα ούρα είναι επακόλουθο της διάσπασης των λιπιδίων και των πρωτεϊνών που χρησιμοποιούνται αντί της γλυκόζης για την παραγωγή ενέργειας. Αυτά τα παραπροϊόντα είναι οξέα και ονομάζονται κετόνες. Η κετοξέωση χαρακτηρίζεται από ανορεξία, αδυναμία, έμετο, πυρετό κοιλιακό άλγος και από την χαρακτηριστική απόπνοια ασετόνης κατά την αναπνοή. Η επιπλοκή αυτή αφορά σχεδόν αποκλειστικά τον τύπο 1 διαβήτη.
• Το υπερωσμωτικό υπεργλυκαιμικό μη κετωτικό σύνδρομο είναι μία επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση και είναι αποτέλεσμα της πολύ μεγάλης αύξησης των επιπέδων γλυκόζης αίματος που οδηγεί σε αφυδάτωση και αιμοσυμπύκνωση. Τα σημεία και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν επίπεδα γλυκόζης μεγαλύτερα των 600 mg/dL, ξηροστομία, έντονη δίψα, πυρετό, απόσυρση, σύγχυση, μείωση της όρασης και ψευδαισθήσεις. Τείνει να είναι πιο συχνό στον τύπο 2 διαβήτη και συχνά προηγείται μια λοίμωξη.
• Όταν τα επίπεδα γλυκόζης αίματος πέσουν πολύ χαμηλά τότε αναπτύσσεται το υπογλυκαιμικό σύνδρομο. Αυτό μπορεί να συμβεί αν παραληφθεί γεύμα, αν αυξηθεί η ένταση και ο χρόνος άσκησης υπερβολικά και τέλος λόγω υπερδοσολογίας της αντιδιαβητικής αγωγής. Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας περιλαμβάνουν τους κρύους ιδρώτες, τρόμο, αδυναμία, ζάλη, αίσθημα πείνας, κεφαλαλγία, προβλήματα όρασης, ταχυκαρδία, δυσκολία στην ομιλία, απόσυρση, σύγχυση, ευερεθιστότητα, απώλεια αισθήσεων και επιληπτικούς σπασμούς.

 

Ποιοι πρέπει να ελέγχονται αν έχουν διαβήτη;

Τα συμπτώματα του τύπου 1 διαβήτη εμφανίζονται ξαφνικά και οδηγούν από μόνα τους τα άτομα στην ανάγκη ελέγχου. Αντίθετα στον τύπου 2 διαβήτη και προδιαβήτη τα συμπτώματα είναι πιο αμβλυχρά και σταδιακά και έτσι τις περισσότερες φορές παραβλέπονται.  Για το λόγο αυτό συνιστάται να ελέγχονται όλα τα υπέρβαρα άτομα ανεξαρτήτου ηλικίας που παρουσιάζουν επιπρόσθετους παράγοντες κινδύνου όπως υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, διαβήτη κυήσεως σε προηγηθείσα κύηση ή γέννηση παιδιού με βάρος γέννησης μεγαλύτερο των 4 κιλών, καρδιαγγειακό νόσημα, οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, όπως και κάθε άτομο μεγαλύτερο των 45 ετών.

 

Πως μπαίνει η διάγνωση του διαβήτη;

• Η εξέταση των επιπέδων της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (GHbA1c), που αντιστοιχούν στον μέσο όρο των επιπέδων γλυκόζης αίματος το προηγηθέν τρίμηνο, αποτελεί ένα από τα αποδεικτικά της παρουσίας ή μη σακχαρώδη διαβήτη. Κάθε τιμή μεγαλύτερη του 6,5% υποδηλώνει παρουσία επίσημου διαβήτη.

• Μια τυχαία μέτρηση γλυκόζης αίματος με τιμή μεγαλύτερη των 200 mg/dL θέτει τη διάγνωση του διαβήτη.

• Αν σε πρωινή μέτρηση γλυκόζης αίματος μετά από ολονύχτια νηστεία  η τιμή της είναι μεγαλύτερη των 140 mg/dL τότε τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη.

• Η δοκιμασία ανοχής της από του στόματος χορήγησης γλυκόζης (Oral glucose tolerance test – OGTT) μετά από ολονύχτια νηστεία περιλαμβάνει διαδοχικές μετρήσεις γλυκόζης αίματος.

• Για την διάγνωση του τύπου 1 διαβήτη απαιτείται και η παρουσία κετονών στα ούρα ή στο αίμα όπως και παθολογικοί τίτλοι σε μια σειρά αυτοαντισωμάτων (α-ινσουλινικά, α-νησιδιακά, GAD). Επίσης η δοκιμασία γλυκαγόνης για την μέτρηση του c-πεπτιδίου είναι γενικά αποδεκτή για την διερεύνηση της ενδογενούς παραγωγής ινσουλίνης.

 

 

Ποιά είναι η θεραπεία του διαβήτη;

 

Διατροφή

• Θεμελιώδους σημασίας για την αντιμετώπιση του διαβήτη είναι η υιοθέτηση των σωστών υγειινοδιαιτητικών συνηθειών. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη “αντιδιαβητική ” διατροφή αλλά συνιστάται η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες και χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. Επίσης συνιστάται μειωμένη πρόσληψη ζωικής προέλευσης ενδιαιτημάτων και αποφυγή γλυκών αλλά και απλών υδατανθράκων όπως η γλυκόζη, το μέλι και η ζάχαρη. Η γνώση των ισοδυνάμων βοηθά τους τύπου 1 διαβητικούς να υπολογίσουν σωστά την προγευματική ινσουλινική τους δόση.

 

Άσκηση

• Η αυξημένη φυσική δραστηριότητα αλλά κυρίως η αεροβική γυμναστική μειώνει τα επίπεδα της κυκλοφορούσας γλυκόζης αίματος γιατί την εισάγει μέσα στα κύτταρα για την παραγωγή ενέργειας και βελτιώνει και τον βαθμό της ινσουλινικής ευαισθησίας των ιστών του σώματος με αποτέλεσμα την μείωση των απαιτήσεων του σώματος σε ινσουλίνη. Το περπάτημα, το τρέξιμο, η ποδηλασία, η κολύμβηση και η κωπηλασία αποτελούν τις επιλογές που θα επιλέξουμε για 150 λεπτά μέτρας έντασης άσκησης εβδομαδιαία.

 

Φαρμακευτική αντιδιαβητική αγωγή;

 

Ινσουλίνη

Η χορήγηση ινσουλίνης είναι απολύτως απαραίτητη για την επιβίωση των τύπου 1 διαβητικών. Επίσης χορηγείται σε μερικές περιπτώσεις στον τύπου 2 και είναι η μόνη επιτρεπόμενη φαρμακευτική αγωγή στην κύηση. Υπάρχουν πολλά σκευάσματα ινσουλίνης που περιλαμβάνουν τα ταχέως δρώντα ανάλογα, τις ενδιαμέσου δράσεως ινσουλίνες, εκείνα της βραδείας δράσης και τα μείγματα.   Ο θεράπων ιατρός θα επιλέξει τα σκευάσματα που απαιτούνται για τη πιο επιτυχή ρύθμιση του διαβητικού συνδρόμου. Η μόνη μέχρι τώρα οδός χορήγησης ινσουλίνης είναι η ενέσιμη, γιατί αν χορηγηθεί από το στόμα καταστρέφεται από τα γαστρικά υγρά. Η ινσουλίνη χορηγείται υποδορίως με την βοήθεια ειδικής πένας και πολύ λεπτών και μικρών βελονών. Μπορεί να χορηγηθεί επίσης με την βοήθεια μιας αντλίας που δίνει συνεχή παροχή αλλά και επιλεγμένων δόσεων μέσω μόνιμου μικρού καθετήρα που είναι τοποθετημένος υποδόρια και αλλάζει εβδομαδιαία.

 

Δισκία

Τα αντιδιαβητικά δισκία που χορηγούνται μόνο στον τύπου 2 διαβήτη αλλά και άλλα ενέσιμα εκτός της ινσουλίνης φάρμακα, διακρίνονται λόγω του διαφορετικού παθοφυσιολογικού μηχανισμού που στοχεύουν.  Η ομάδα των σουλφονυλουριών και των μεγλιτινιδών διεγείρει την έκκριση παγκρέατος από τα β΄ κύτταρα, η μετφορμίνη αναστέλλει την αυξημένη στον διαβήτη ηπατική παραγωγή γλυκόζης, η ακαρβόζη επιβραδύνει την απορρόφηση των υδατανθράκων της τροφής ενώ οι γλιταζόνες μειώνουν την ινσουλινική αντίσταση και μαζί με τη μετφορμίνη οδηγούν σε μειωμένες απαιτήσεις ινσουλίνης, οι γλιπτίνες και οι GLP1 αγωνιστές βελτιώνουν την ινσουλινοπαραγωγή και αναστέλλουν την ηπατική παραγωγή γλυκόζης και η νεώτερη κατηγορία  των γλιφλοζινών προάγουν την αποβολή περίσσειας γλυκόζης από το νεφρό. Οι 3 τελευταίες σύγχρονες κατηγορίες ανήκουν στα λεγόμενα “έξυπνα” φάρμακα διότι δεν δρουν όταν τα επίπεδα γλυκόζης είναι χαμηλά και έτσι ο διαβητικός προστατεύεται από τυχόν υπογλυκαιμικά επεισόδια. Παράλληλα οι γλιφλοζίνες έχουν σημαντικού βαθμού, ανεξάρτητες από την αντιδιαβητική τους δράση, θετικές επιδράσεις στους ασθενείς με καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια με αποτέλσμα να τους χορηγείται ακόμη και αν δεν έχουν διαβήτη.

 

Τεχνητό – Βιονικό Πάγκρεας

Το τεχνητό και το βιονικό πάγκρεας βρίσκονται ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης και η τελειοποίησή τους στηρίζεται στις τεχνολογικές εξελίξεις. Η φιλοσοφία στηρίζεται στην ύπαρξη ενός αισθητήρα που θα μετρά συνεχώς τα επίπεδα γλυκόζης, η πληροφορία θα μεταδίδεται σε ένα αυτοματοποιημένο κέντρο που θα αποφασίζει βάσει ειδικού λογισμικού πόση ινσουλίνη απαιτείται να χορηγηθεί δίνοντας εντολή σε μια αντλία ινσουλίνης που επίσης είναι συνδεδεμένος ο διαβητικός. Στο βιονικό πάγκρεας άν η τάση των επιπέδων γλυκόζης είναι πτωτική τότε η εντολή θα αφορά και χορήγηση γλυκαγόνης από δεύτερη αντλία συνεχούς έγχυσης. Σήμερα τόσο ο αισθητήρας όσο και η αντλία είναι μεγέθους πιστωτικής κάρτας και πιστεύεται ότι σύντομα θα έχουν ακόμα μικρότερο μέγεθος που θα μπορούν πλέον να τοποθετούνται υποδόρια όπως οι βηματοδότες. Όλη η λειτουργία του συστήματος του τεχνητού παγκρέατος θα είναι ανεξάρτητη από την βούληση του διαβητικού.

 

Βαριατρική χειρουργική

Η βαριατρική χειρουργική δηλαδή η χειρουργική επέμβαση στο γαστρεντερικό σύστημα που περιορίζει δραστικά την προσλαμβανόμενη ποσότητα της τροφή συνιστάται σε διαβητικούς με δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο του 35. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται γρήγορα και σημαντικά το βάρος σώματος και βελτιώνονται όλοι οι δείκτες που υποδηλώνουν την ευγλυκαιμία.

 

Μεταμόσχευση Παγκρέατος – Νησιδίων

Η μεταμόσχευση παγκρέατος σε τύπου 1 διαβητικούς αποτελεί μια επιλογή η οποία τα τελευταία χρόνια όμως χάνει έδαφος λόγω των παρενεργειών των ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων που χορηγούνται για την προφύλαξη απόρριψης του μοσχεύματος. Σήμερα ενδείκνυται όταν συνυπάρχει ταυτόχρονη μεταμόσχευση νεφρού. Οι προσπάθειες με τη μεταμόσχευση νησιδίων συνεχίζονται με αισιόδοξα μηνύματα αλλά με μεγάλα ποσοστά αποτυχίας μακρόχρονης διατήρησης των μεταμοσχευμένων νησιδίων.

 

Τι συνιστάται για την πρόληψη του διαβήτη και των επιπλοκών του;

Αν ανήκουμε στις ομάδες υψηλού κινδύνου ή υπάρχει προδιαβήτης τότε θα πρέπει να υπάρξει φροντίδα στη μείωση του σωματικού βάρους, καθημερινή ένταξη σε προγράμματα αυξημένης φυσικής δραστηριότητας και τέλος υιοθέτηση υγιεινών διαιτητικών συνηθειών.

Η αυτομέτρηση των επιπέδων γλυκόζης αίματος με τους προσωπικούς μετρητές, για όσες φορές σε ημερήσια ή εβδομαδιαία βάση έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός, αποτελεί τον μόνο άμεσο τρόπο ελέγχου αν η θεραπεία καλύπτει τους στόχους και δεν υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης τόσο των οξέων όσο και των χρόνιων επιπλοκών.

Οι συνεχείς καταγραφείς γλυκόζης κρίνονται απαραίτητοι στον τύπου 1 διαβήτη και στην κύηση ενώ δεν συνιστώνται για ευρεία χρήση. Οι αυτομετρήσεις βοηθούν στον όσο το δυνατόν ακριβέστερο προσδιορισμό των προγευματικών ινσουλινικών δόσεων και την προσαρμογή των προγραμμάτων άσκησης στην καθημερινότητα του διαβητικού.

Ο προσδιορισμός της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης  (GHbA1c) κάθε 3 μήνες επιπρόσθετα στις αυτομετρήσεις κρίνεται απαραίτητος για την εκτίμηση της ρύθμισης του διαβητικού μια που θα υποδηλώνει τη μέση τιμή γλυκόζης για το προηγηθέν τρίμηνο. Τιμή μικρότερη του 7% είναι αποδεκτή αλλά σε νεότερα άτομα προτιμητέα <6,5%. Στην κύηση πρέπει απαραίτητα να είναι <6%.

Για την πρόληψη των νοσημάτων από το καρδιαγγειακό αλλά και για τις άλλες χρόνιες επιπλοκές είναι απαραίτητη, εκτός από την άριστη ρύθμιση του διαβήτη, η επαρκής αντιμετώπιση της υπέρτασης και της δυσλιπιδαιμίας.

 

 

Διαβήτης Κύησης

 

Ορμόνες που παράγονται σε αυξημένα επίπεδα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οδηγούν μητέρες που έχουν κάποια γενετική προδιάθεση να εμφανίσουν παθολογικά επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ορμόνες αυτές αυξάνουν το βαθμό αντίστασης των ιστών στην ινσουλίνη και γιατί τα παγκρεατικά τους κύτταρα αδυνατούν να ανταποκριθούν στις τεχνητά αυξημένες απαιτήσεις.

Παράγοντες κινδύνου:

• Μητέρες σε κύηση με ηλικία μεγαλύτερη των 25 ετών
• Η παρουσία τύπου 2 διαβήτη στην οικογένεια (γονέας ή αδέλφια), μια προηγούμενη κύηση με διαβήτη κύησης, η γέννηση παιδιού σε προηγούμενη κύηση με μεγάλο βάρος γέννησης  ή μια προηγηθείσα ανεξήγητη αποβολή εμβρύου
• Η παρουσία συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
• Η παχυσαρκία ή το υπέρβαρο του σώματος πριν την εγκυμοσύνη

 

Ποιές είναι οι επιπλοκές του διαβήτη κύησης;

Οι περισσότερες μητέρες με διαβήτη κύησης θα ολοκληρώσουν την κύηση χωρίς προβλήματα και θα φέρουν στο κόσμο υγιή μωρά. Παρόλα αυτά όταν ο διαβήτης δεν έχει αντιμετωπισθεί επαρκώς μπορεί να υπάρξουν προβλήματα τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο.

 

Επιπλοκές στο νεογνό

• Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης περνούν τον πλακούντα και προκαλούν αυξημένη ινσουλινοέκκριση από το πάγκρεας του εμβρύου που οδηγεί σε αυξημένο βάρος γέννησης (μακροσωμία). Τα πολύ μεγάλα έμβρυα μπορεί να απαιτήσουν την διενέργεια καισαρικής τομής.
• Αμέσως μετά την γέννηση το νεογνό μπορεί να παρουσιάσει υπογλυκαιμία γιατί τα υψηλά επίπεδα σακχάρου της μητέρας έχουν οδηγήσει όπως προαναφέραμε σε αυξημένη ινσουλινοέκκριση στην ενδομήτριο ζωή.
• Τα παιδιά που οι μητέρες τους είχαν εμφανίσει διαβήτη κατά την κύηση παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης παχυσαρκίας και τύπου 2 διαβήτη κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
• Θάνατος του εμβρύου μπορεί να συμβεί είτε πριν ή αμέσως μετά τον τοκετό.

 

Επιπλοκές στη μητέρα

• Ανάπτυξη προεκλαμψίας, που δυνητικά μπορεί να είναι μια θανατηφόρος κατάσταση τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο και χαρακτηρίζεται από εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης, λευκωματουρίας και οιδημάτων στα κάτω άκρα.
• Εμφάνιση διαβήτη της κύησης σε επόμενη κύηση και αυξημένη πιθανότητα για τύπου 2 διαβήτη αργότερα.

 

Πως μπαίνει η διάγνωση του διαβήτη κύησης;

Η διάγνωση του διαβήτη κύησης μπαίνει μετά από μια δοκιμασία ανοχής της από του στόματος χορήγησης γλυκόζης (Oral glucose tolerance test – OGTT) μετά από ολονύχτια νηστεία, ‘όταν η τιμή νηστείας πριν την χορήγηση είναι μεγαλύτερη των 92 mg/dL, μια ώρα μετά την χορήγηση μεγαλύτερη των 180 mg/dL ή 2 ώρες μετά, μεγαλύτερη των 153 mg/dL.

Ο έλεγχος θα πρέπει να γίνει στο διάστημα 24- 28 εβδομάδων κύησης αλλά εάν η μητέρα ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου, θα πρέπει να έχει γίνει και πριν την προγραμματιζόμενη κύηση αλλά και στο πρωτο τρίμηνο της κύησης.